SES TEMELLİ CÜMLE YÖNTEMİ 

 

‘Öğrencinin ön bilgilerinden hareketle yeni bilgileri yapılandırması” görüşünü temele almıştır. Sesler anlamsız bir şekilde değil; öğrencilerin ön bilgilerini ortaya çıkaracak şekilde düzenlenmiş ve bir sonraki aşamada anlamlı bir bütüne varması amaçlanmıştır.(Yapılandırıcı Yaklaşım) 

 

Ses Temelli Cümle  Yönteminin Özellikleri 

Türkçede her harf bir sesi karşıladığından bu yöntem Türkçenin ses yapısına uygundur. 

İlk okuma-yazma öğretimine seslerle başlanması, seslerin birleştirilmesi ile anlamlı heceler, kelimeler oluşturulması ve cümlelere ulaşılması öğrencinin bilgileri yapılandırmasını kolaylaştırmaktadır. 

 

Bitişik Eğik Yazının Gerekçeleri 

İlk okuma-yazma öğrenmeye başlayan öğrencilerin, kalemi ellerine ilk aldıklarında eğik ve dairesel çizgiler çizdikleri gözlenmektedir. Kesintisiz olması, soldan sağa yazı yönünü destekler. 

Akıcı ve süreklilik ifadeye yansımakta, düşüncelerin ve dolayısıyla konuşma ve yazmanın sürekliliğini desteklemektedir. 

 

 İlkokuma Yazmada Öğretiminde Dikkat Edilecek Hususlar

    

    Birinci sınıfta ilkokuma ve yazmaya başlarken, programın çizdiği yazı esaslarına uygun olarak büyük ve küçük harfler birlikte öğretilmelidir.

 

    Çocuklara verilecek ilk cümle ve kelimelerin kısa, az heceli ve harfli olmasına, kolay yazılabilen harflerden kurulu bulunmasına dikkat edilmelidir. 

 

    Kelime ve cümleler kavratılırken harflerin yazılış biçimine ve yönüne, satırda kapladıkları yere, büyük harflerin, küçük harflerle olan ilişkisine, oranlarına, büyük harflerin küçültülmüş biçiminden başka bir şey olmayan (cç, ıij, oö, p, sş, uü, v, z) harfleriyle  küçük değişikliklerle büyük harflerin birer benzeri olan (b, e, f, g, ğ, h, k, l, m, n, t, y) harfleri üzerine öğrencilerin dikkati çekilerek, harflerin doğru ve örneklere uygun yazılması sağlanmalıdır 

 

   Birinci sınıfta yazı, öteki sınıflarda olduğundan çok daha fazla okuma ile kaynaşmış bir derstir. Bu nedenle okuma yazma etkinlikleri birlikte yürütülmeli.

 

İlkokuma Yazma Öğretimine Hazırlık , 

Okul açılmadan önce : Öğretmenin hazırlığı  Öğrencinin hazırlığı  Ailenin hazırlığı 

 

ÖĞRETMENİN HAZIRLIĞI  

Psikolojik yönden hazırlık 

İş doyumu sağlayabilmek için her öğretmen kendini başarılı olmaya mecbur hissetmektedir. Mesleki tecrübeleri ve kıdemleri ne olursa olsun ilkokuma yazma öğretimi ile ilgili çeşitli kaygıları vardır. Kaygılarını yok etmenin yolu  başarılı olacağına dair inanç ve benlik algısının yüksek tutulması, Bunun kazanılabilmesi için diğer hazırlıkların yerinde ve zamanında yapılması, çocuk gelişimi ve çağın özellikleri, ilkokuma yazma öğretim sürecini ve uygulamalarını iyi bilmesi gerekir.

 

Mesleki yeterlilik yönünden hazırlık 

Etkili öğretmen  mesleki yeterlilikleri yönünden erişi düzeyi yüksek öğretmendir. İlkokuma  yazma ve diğer derslerde uygulayacağı çağdaş öğretim modellerini (Tam öğrenme, çoklu zeka kuramı, yapılandırmacı öğrenme) iyi bilmelidir. 

İlkokuma yazma öğretiminde oyun ve eğitici drama tekniklerini uygulamasını beceri haline getirmelidir. 

Yıllık planını zamanında ve kendisi yapmalıdır. Etkinliklerini kendisi hazırlamalıdır. İlkokuma yazma dönemi çocuğun gelişim özelliğini iyi bilmelidir. Alanına hakim olmalıdır. Derse hazırlığı ve planlarını kendisi hazırlamalıdır. Konunun  özelliğine göre öğretim stratejilerini, yöntem ve teknikleri doğru seçmelidir. 

İletişimi açık seviyeye uygun ve net olmalıdır. Sınıf yönetimi becerisi yüksek olmalıdır. Öğrencilere eşit ve adil davranmalıdır. Unutmamak için verdiği sözleri yazmalıdır. Sorunları ne olursa olsun sınıfta olumsuz hava estirmemelidir. 

 

Eğitim materyalleri yönümden hazırlık 

Bilgisayar, VCD, kasetçalar, film, CD, kitap, resimli hikaye, resim, grafik, tablo, bilgisayarda hazırlanmış  sunular, 

Okuma yazma öğretiminde ve diğer derslerin öğretiminde kullanılacak çocukların beğendiği şiir, şarkı, türkü, ront, tekerlemeleri öğrenir ve bunlarla ilgili dokümanları toplar. 

 

AİLENİN  HAZIRLIĞI 

Çocuğunu tanıması ve öğretmeni doğru bilgilendirmesi Çocuğunun okula karşı olumlu tutum geliştirmesi konusunda yardımcı olması, Öğretmenle işbirliğine açık olmalıdır. 

Çocuğa okula ve öğretmene güvenmeli bu güvenini çocuğa hissettirmelidir. 

İhtiyaçlarını zamanında ve uygun olanlarından karşılamalıdır. 

 

 ÖĞRENCİNİN HAZIRLIĞI

 Psikolojik yönden hazırlık 

Okula kaydolduktan sonra kaygı  düzeyi yükselebilir, yetersizlik hissedebilir, öğretmen ve okuldan korkabilir, 

Velilerin çocuklarına okulu sevdirmek, okula severek gitme azmine kavuşturmak, öğrenmeye isteklendirmek, onu yüreklendirmek gerekir. 

 

Fiziksel hazırlık 

Ailenin çocuğunu tanıması, küçük kaslarının gelişimini bilmesi, el göz uyumu konusunda (Kas koordinasyonu) geliştirici çalışmalar yaptırabilir. 

Hamur yoğurtma, top atıp tutma, kesme yapıştırma, boya yaptırma gibi çalışmalarına ortam hazırlar ve yardımcı olmalıdır. 

İlkokuma Yazma Öğretimine Hazırlık Okul açıldıktan sonra 

Dinlemeye hazırlık      Okumaya hazırlık         Yazmaya hazırlık 

 

 OKUL AÇILDIKTAN SONRA  

Öğrencilere, sınıf ortamına, arkadaşlarına ve öğretmenlerine alışmaları için okulun ilk gününden itibaren rahat iletişim kurabilecekleri bir ortam sunulmalıdır. Bunun için oyunlar, dramalar, şarkılar, bilmeceler birer araç olarak kullanılmalı.

 

Ayrıca öğrenciler çeşitli yönleriyle (görme, işitme, geçirdiği hastalıklar, aile ve sosyal durumu vb.) tanınmaya çalışılmalı, sınıf ortamının düzenlenmesinde ve ilk okuma-yazma öğretiminde bunlar dikkate alınmalıdır. Çocukların gelişimi düzenli aralıklarla kontrol edilmeli; aileler, yapılması gerekenler hakkında bilgilendirilmeli, onların desteği alınmalı.

 

DİNLEMEYE HAZIRLIK 

Dinleme kurallarını öğrencilerle belirleyiniz. Dinleme eğitimi araç parçaları  seviyeye uygun seçilmelidir, 

Kısa anlaşılması kolay, içinde karşılıklı konuşmaların bulunduğu, metinler canlandırma gibi okunmalıdır. 

Dinlenen metinler üzerinde konuşmalarına ve tartışmalarına imkan verilmelidir. Dinlemede motivasyonu sağlayıcı açıklamalar yapmalıdır. Okuma kesilmemeli, dinlemeyenler beden dili ile uyarılmalıdır. 

Dinleme becerisi kazandırma çalışmaları öğretmenin mesleki erişim düzeyi ile yakından ilgilidir. 

 

OKUMAYA HAZIRLIK 

Öğrenilmiş çaresizlikler  keşfedildiğinde  kazanılmış umuda çevirmenin yolları aranmalıdır. Doğru oturuş öğretilmelidir. Kitap tutma açma öğretilmelidir. Serbest ifade güçleri desteklenmelidir. Okumaya özendirilmelidirler. 

 

Okumaya hazırlık aşamasında; oturma, kitabı tutma ve açma, görsel okuma ve okumaya özendirme etkinlikleri önerilmiştir. 

 

1. Oturma: İlk okuma-yazma çalışmalarında düşünce akışını artıran, anlamayı ve çalışmaları kolaylaştıran oturma şekline dikkat edilmelidir. Öğrencilerin sırada yanlış oturmalarına ve eğilerek çalışmalarına izin verilmemelidir.

 

2. Kitabı tutma ve açma: Göz ile kitap arasındaki en uygun uzaklığa dikkat ederek öğrencilere kitabı nasıl tutmaları ve sayfaları nasıl açmaları gerektiği gösterilmelidir.

 

3. Görsel okuma: Okuma çalışmalarından önce öğrencilerin görselleri tanıma, anlama, yorumlama ve anlatma becerileri geliştirilmelidir. Bu amaçla şu çalışmalar yapılabilir:

Gördüğü bir resmi tanıma, diğerlerinden ayırt etme,

Görsellerde gördüğü ayrıntıları anlatma,

Söylenen kelimenin görsel karşılığını bulma,

Söylenen cümleye uygun resimleri bulma,

Sorulan bir soruyu görsellerden yararlanarak cevaplama,

Görsellerden yararlanarak hikâye oluşturma,

Görsellerden yararlanarak oluşturulan bir hikâyedeki kahraman, olay, yer, zaman hakkında konuşma.

Görselin renklerini ayırabilme 

Görsel, bir cümle ile özetleme 

 

4. Okumaya özendirme: Öğretmen, örnek okuma yaparak öğrencileri okumaya özendirmelidir. 

Hikâye, masal, fıkra, şiir, şarkı, tekerleme vb. okuma.

Resimli hikâyeleri okuyormuş gibi anlatmalarını sağlama.

 

Sınıf Araç Gereçleri Ve Araç Gereçlerini Tanıtma 

Sınıftaki  tüm araç gereçlerin adı, kullanılış biçimi, ne işe yaradığı, nasıl  korunacağı ve temiz tutulması öğretilmeli, 

Çantası ve çantasındaki tüm eşyaların kullanılması, ne işe yaradığı, nasıl kullanılacağı, temiz tutulması gerektiği ve nasıl korunacağı öğretilmelidir. 

 

Öğrencileri Tanıma ve Kayıtlara İşleme 

Öğrenci ruhsal dosyasına Veya Öğrenci  Tanıma defterine 

Aile ile ilgili bilgiler,                Öğrencinin okula gelmeden önceki zamanı 

Duyu organlarının sağlığı,          Belirgin engelleri,          İlgileri, 

Öz bakım becerileri ve problemleri, 

 

YAZMAYA HAZIRLIK: 

Yazma eylemi hem bilişsel hem de  devinsel (Psikomotor) beceri geliştirme düzeyine ile yakından ilgilidir. Öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeylerinin biri birinden farklı olması doğaldır. 

 

Yazmaya hazırlık olarak aşağıda el hareketleri, boyama, kalem tutma, serbest çizgi çalışmaları verilmektedir. Öğrencilerin gelişme durumuna göre daha farklı çalışmalarda yapılabilir. Yazı yönünü önce büyük kaslarla yapınız. Öğrencilerin el tercihlerine müdahale etmeyiniz. 

 

Kalem ve defter tutmanın öğretilmesinden sonra, öğrencilere önce sayfa üzerinde serbest çizgiler çizdirilmeli, daha sonra tekniğine uygun olarak hazırlanmış alıştırmalar üzerindeki çalışmalarla yazının;

Soldan sağa yazılacağı fikri verilmeli, yukarıdan aşağıya, soldan sağa, yuvarlak, eğik çizgiler çizme alışkanlığı vermek için çeşitli alıştırmalar yaptırılmalıdır.

 

Hazırlık Bulunuşluk Düzeyini Geliştirme Çalışmaları 

Yoğurma biçimlendirme çalışmaları, (Plastik hamur, çam macunu, çamurla) 

Yırtma, kesme yapıştırma çalışmaları,     

Boncuk dizme veya bloklarla  kule veya örüntü yapma 

El kol ve parmaklarla spor ve egzersiz yapma         

Parmakla yazma çalışmaları, 

Boyama çalışmaları,                     

Tebeşir veya tahta kalemi kullandırma, 

 

Küçük Kasları Hazırlama     

Yazmaya başlamadan önce öğrencilerin çeşitli oyunlarla el kol kasları geliştirilmelidir. Bu çalışmalarla öğrencilerin kas esnekliği sağlanmalıdır. Bu amaçla aşağıdaki etkinlikler yapılabilir:

 

Parmakları kullanarak şarkılar söyleme. Örneğin, “sağ elimde beş parmak, sol elimde beş parmak...” şarkısının söylenmesi.

Elma, armut toplama taklidi yapma  

parmaklarını açıp kapatarak far yakıp söndürme taklidi yapma.

Direksiyon çevirme taklidi yoluyla sağa ve sola doğru dönüşler yapma.

Parmak uçları ile koşan at taklidi yapma (yavaş, hızlı, çok hızlı) 

Parmak uçları ile sıra üzerine vurarak yağmur yağma sesinin çıkartılması (hafif yağmur, şiddetli yağmur, gök gürültüsü taklitleri).

Çizgisiz kağıtlar üzerine keçeli kalemlerle, kalın uçlu boya kalemleriyle çizdirebilirsiniz. 

Çizgi çalışmaları sırasında kalem tutuşlarını gözleyiniz. 

 

KALEM TUTMA

Öğrencinin, kalemi yanlış tutması, ellerinin çabuk yorulmasına neden olmakta ve güzel yazı yazmasını engellemektedir. Bunu önlemek için öğretmen, her öğrencilerin kalem tutuşunu gözlemleme kalemi doğru tutma alışkanlığı kazanmalarını sağlamalıdır.

 

Karalamalar yapma: Çizgisiz beyaz kağıtlara serbest karalama yaptırınız. Boyama kitapları kullanılabilir. Çeşitli boya kalemleriyle resim yapma etkinlikleri yapılabilir.

Çember çizme     

Tekerlek yapma      

Kuş yuvası yapma 

Bulut çizme

Labirent bulmacada yolu çizerek takip etme 

 

Geniş satır aralıklarına veya çizgisiz kağıtlara bu çizgileri çizdirebilirsiniz. Bu çizgileri çok fazla yinelemeyiniz. İki sayfa tutacak biçimde bu çalışmalara yer ayırabilirsiniz. 

 

Düzenli çizgiler çizme    Yılan kıvrımını çizme  Yan yana tepeler çizme  Deniz dalgası çizme 

 

 

Çizgi  Çalışmaları 

İlk okuma-yazma öğrenmeye başlayan öğrencilerin, kalemi ellerine ilk aldıklarında eğik ve dairesel çizgiler çizdikleri gözlenmektedir. 

 

Soldan sağa yazılacağı fikri verilmeli, yukarıdan aşağıya, soldan sağa, yuvarlak, eğik çizgiler çizme alışkanlığı vermek için çeşitli alıştırmalar yaptırılmalıdır. Aşağıda örneği verilen altı temel  çizgi çalışması üzerinde yeterince durulmalıdır 

 

1-Dik Çizgi yukarıdan aşağıya dik çizgiler,       2-Yatay Çizgi soldan sağa yatay düz çizgiler

3-Sola Eğik                4-Sağa Eğik               5-Eğik Çizgi C C C                 6-Yuvarlak Çizgi

 

Serbest çizgiler ,                                 

Düzenli çizgiler köprü, yılan, dalga, halat 

Yukarıdan aşağıya, soldan sağa doğru, eğriler çizdiriniz. 

Eğrilerden oluşan kenar süsleri yaptırınız. 

Çizilecek şekil ve cisimleri mümkünse öğrencilere gösteriniz dokunmalarına izin veriniz. 

 

Düzenli çizgi çalışmaları: Bu aşamada yapılacak çizgi çalışmaları, harfleri yazmaya hazırlık niteliğindedir. Bu amaçla şu çalışmalar yapılabilir:

 

İki çizgi tek aralıktan oluşan satır aralığına çizme: İki satır çizgisinin arası    2 cm olmalıdır.

  

Dört çizgi üç aralıktan oluşan satır aralığına çizme: Dış iki çizgi arası 2 cm olmalıdır.

 

Dört çizgi üç aralıktan oluşan standart yazı aralığında çalışma: Dış iki çizgi arası 1.3 cm olacak şekilde düzenlenmelidir.

 

Çizdiği çizgiler üzerinde konuşmalarını sağlayınız. Şekilleri havada, sırada, avuç içinde, kum masasında ve tahtada yaptırınız, Defterlerine  ölçülü yazdırınız. Çizgi çalışmalarının  çizgi aralarına doğru yapıldığını denetleyin. Yazı çalışmaları devamlı bir şekilde kontrol edilmeli ve özensiz yazı yazan çocuklar üzerinde durularak, onların kötü bir alışkanlık kazanmaları önlenmelidir.

 

Hazırlık ve Çizgi Çalışmaları Ne Kadar Sürmeli ? 

Öğrencilerimizin geçmiş yaşantıları ve sınıfın hazır bulunuşluk düzeyi belirleyecektir bu zamanı, 

En az on eylemli iş günü en çok  yirmi eylemli iş günü olmalıdır. 

 

Kurallarının Belirlenmesi 

Kendileri ile birlikte demokratik, ikna ederek belirleme , güvene dayalı, eşit uygulanan, oto kontrolü geliştiren esneklikte, yaş ve gelişim özelliklerine uygun, düzeni sağlayıcı, sade anlaşılır olması gerekir. 

 

Öğrencilerle İletişim  

İsimleri ile hitap etme,     Türkçemizin doğru ve etkili kullanıldığı, 

Açık, net ve anlaşılır seviyeye uygun, ‘Evet-hayır’ı gerektirmeyen açık uçlu, 

Nezaket kurallarını da kapsayan,  Düşünme süresi verilmiş, cevabı mutlaka dikkatle dinlenen, 

 

İlk Okuma-Yazma Öğretimi İle İlgili Türkçe (1-5) Öğretim Programında Yer Alan Kazanımlar 

   

Hazırlık 

1- Dinlemeye hazırlık yapar.   2- Yazmaya hazırlık yapar.     3- Okumaya hazırlık yapar. 

 

 Sesi Hissetme ve Tanıma 

1- Duyduğu sesleri ayırt eder.   2- Dinlediğine dikkatini yoğunlaştırır.     3- Seçici dinler. 

  

Sesi Okuma ve Yazma 

1- Ön bilgilerini kullanarak okuduğunu anlamlandırır.           

2- Okuduğunu anlamlandırmada görsellerden yararlanır.      

3- Yankılayıcı okur. 

4- Rehber yardımıyla okur. 

5- Bitişik eğik yazı harflerini kurallarına uygun yazar. 

  

Seslerden Heceler, Kelimeler ve Cümleler Oluşturma 

1- Seslerden heceler, hecelerden kelimeler, kelimelerden cümleler oluşturarak okur. 

2- Seslerden heceler, hecelerden kelimeler, kelimelerden cümleler oluşturarak yazar. 

3- Yankılayıcı okur.       4- Rehber yardımıyla okur.     5- Bütün yazılarını bitişik eğik yazı ile yazar. 

6- Dikte etme çalışmalarına katılır. 

 

Metin Oluşturma 

1-Kelimeleri doğru telâffuz eder.  2-Bütün yazılarını bitişik eğik yazı ile yazar.  3-Dikte etme çalışmalarına katılır. 

 

Okur Yazarlığa Ulaşma 

Bu aşamada 1. sınıf dinleme, konuşma, okuma, yazma, görsel okuma-sunu kazanımlarının tümü kullanılmalıdır.

 

İLKOKUMA YAZMA  SES  GRUPLARI 

 

1. Grup : e, l, a, t           E  L  A   T 4. Grup : ö, b, ü, ş, z, ç Ö B Ü Ş Z Ç

2. Grup : i, n, o, r, m      İ N O R M 5. Grup : g, c, p, h          G  C  P  H

3. Grup : u, k, ı, y, s, d  U K I Y S D 6. Grup : ğ, v, f, j           Ğ V F J

 

 

 

İLK OKUMA-YAZMAYA BAŞLAMA VE İLERLEME

Bu aşamada sesi hissetme ve tanıma, sesi okuma ve yazma, sesten anlamlı heceler, kelimeler ve cümleler oluşturma ile metin oluşturma çalışmaları yapılmaktadır.

 

A. SESİ HİSSETME VE TANIMA

     Sesi hissetme ve tanıma aşaması tanıtılacak sesin öğrenciler tarafından fark edilmesini sağlamaya yöneliktir. Bu aşamada aşağıdaki çalışma ve etkinlikler yapılmalıdır:

 

1. Kısa öyküler anlatma, drama yapma, tekerleme ya da şarkı söyleme gibi etkinliklerle ses hissettirilir.

2. Sesin geçtiği kelimeler örnekler buldurulur ve bu kelimeler söylenirken ilgili ses vurgulanır (Öğrenciler örnekler vermeye özendirilir.).

3. Görsellerden yararlanılarak sesi ayırt etme çalışmaları yapılır (Sesin bulunduğu ve bulunmadığı kelimelerin resimleri gösterilerek öğrencilerden bu kelimelerde ilgili sesin geçip geçmediğini belirlemeleri istenir).

 

B. SESİ OKUMA VE YAZMA

 

  Sesin yazıdaki sembolü olan harflerin yazdırılmasında şunlara dikkat edilmelidir:

 

1.  Öğretmen bu harfin nasıl yazıldığını tahtada göstermeli ve harfi öğrencilerle birlikte okumalıdır.

2.  Alıştırma kitabındaki büyükçe çizilmiş harfin üzerinden ok yönünde yazma çalışması yaptırılarak öğrenciler harfin yazılışına hazırlanmalıdır.

3.  Öğrencilerin, satır aralıklarına (dört çizgi üç aralık) yazılmış harf örneklerinin üstünden kalemleriyle gitmeleri sağlanmalıdır.

4.   Öğrenciler dört çizgi, üç aralıktan oluşan satır aralarına harfleri yazmalı; öğrencilerin yazdıklar harflerin doğru yazımı ve seslendirilmesine özen gösterilmelidir.

5.   Yazılması zor olan (a, A, k, y, g, G, f ) harflerden önce, bu harflerin yazımına yönelik hazırlayıcı çizgi çalışmaları yapılmalıdır.

6.   Seslerin(harflerin) öğretiminde alfabedeki sıralama değil; aşağıda verilen sıralama ele alınmalıdır. 

7. Birinci sınıfta ilkokuma ve yazmaya başlarken, programın çizdiği yazı esaslarına uygun olarak büyük ve küçük harfler birlikte öğretilmelidir.Büyük harfler verilirken oluşturulan kelime ve cümlelerden yararlanılabilir. Bunun için özel adların yazım kuralından, cümleye büyük harfle başlama kuralından hareket edilebilir. Örneğin “ela” kelimesi üretildiğinde bu kelimenin farklı anlamları üzerinde durularak insan adı olan “Ela” kelimesinin yazım şekli gösterilmelidir. Elde edilen büyük harfin yazım şekli üzerinde durulmalıdır.

 

Bitişik eğik yazıda C,Ç,I,İ,J,O,Ö,P,S,Ş,U,Ü,V,Z harflerinin büyük ve küçükleri benzerdir.

Bitişik eğik yazıda, harfler üstten bağlanır ve harflerin noktaları ve noktalama işaretleri kelime yazımı bittikten sonra konur.  

Bitişik eğik yazıda “F, N, P, V, T ” harfleri yazılış özelliği bakımından kendinden sonra gelen küçük harfle bağlanmaz. Büyük harf yazıldıktan sonra kalem kaldırılır.

Örnek : Fatma, Nevin, Papatya, Vatan, Temel  

 

Bitişik eğik yazı büyük harfleri ile kelime yazılırken harfler birleştirilmez.

Örnek : A N K A R A

 

8. Rakamlar matematik dersi programı ile bağlantılı olarak birinci ses grubundaki ses öğretimi tamamlandıktan sonra aşamalı olarak verilmeye başlanmalıdır. 

1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 0

 

  C.   HECELER, KELİMELER VE CÜMLELER OLUŞTURMA

 İlk okuma-yazma öğretiminin en önemli aşaması heceler üretme, hecelerden kelimeler, kelimelerden de cümleler oluşturmadır. Bu aşamada aşağıdaki çalışmalar yapılmalıdır:

 

1.   Verilen ilk iki sesin ardından bu seslerle ilgili hecelere ulaşılmalıdır.

2.   Elde edilen hecelerle okuma ve yazma çalışmaları yapılmalıdır.

3.   Verilen her yeni ses, önceki öğrenilenlerle ilişkilendirilmeli yeni heceler ve kelimeler oluşturulmalıdır.

4.    Her ses grubu tamamlandıktan sonra yapılan çalışmalar gözden geçirilip değerlendirilmeli bir sonraki ses grubuna geçişte öğrencilerin daha önce verilenleri öğrenmiş olmalarına dikkat edilmelidir.

5.    Sesler verildikçe üretilen heceler artacak bunlara bağlı olarak kelime ve cümle oluşturma süreci de kolaylaşacaktır. Bu süreçte elde edilen kelimelerden; özel adlarda cümle başlarında büyük harf yazımı ve kullanımından eş zamanlı olarak yaralanılmalıdır.

6.   Elde edilen kelime ve cümlelerin anlamları üzerinde durulmalıdır.

7.   Öğrenciler, kelime ve cümle oluşturmaya özendirilmelidir. Oluşturulan kelime, cümleler okunmalı ve yazılmalıdır.

 

Ç. METİN OLUŞTURMA

 Öğrenilen kelimelerden ve cümlelerden yararlanılarak metin oluşturulmalıdır. Metin yazdırılırken doğru yazmaya ve yazı estetiğine özen gösterilmelidir. Öğrenciler yazılarını dört çizgi üç aralıktan oluşan satır çizgilerine yazmalıdırlar. Ayrıca kendi oluşturdukları farklı metinleri okumaları teşvik edilmelidir. 

 

Ç. OKURYAZARLIĞA ULAŞMA

Aşama ilk okuma-yazma öğretim sürecinin son aşamasıdır. Buna serbest okuma yazma aşaması da denilmektedir. Öğrencilerin şiirleri, tekerlemeleri, hikâyeleri ve okuma kaynaklarından seçtikleri metinleri sınıftaki arkadaşlarına okumaları sağlanmalıdır. Ayrıca kendilerini yazılı olarak ifade etmeleri ve yazılanları okuyarak paylaşmaları sağlanmalıdır. Yazılarını tek çizgili defter satırı üzerinde yazmalıdırlar.

 

Okumaya Hazırlık

İlkokuma ve yazmaya öğrencilerin anlayabileceği kısa emir cümleleri ile başlamalı, zamanla bu cümleler kelimelere, kelimeler hecelere bölünmelidir. Daha sonra heceler içindeki harflerin sesleri sezdirilmeye

çalışılmalıdır. Bu çözümlemeler sonunda elde edilen kelime, hece ve sezilen harflerle yeni cümle ve kelimeler kurularak kısa anlamlı okuma metinleri oluşturulmalıdır.

 

e E    SESİNİN VERİLİŞİ 

 

1-Dikkat çekme         

2- Güdüleme                 

3-Hedeften haberdar etme    

4- Geçiş: 

Şarkı türkü tekerleme (e e bebeğime  e e e şarkısı) Oyun ve drama    

 

e  sesinin bulunduğu varlıklar, 

Öğrenci isimleri 

Çevremizdeki eşyalar 

 

5- Yazılan e  sesinin gösterilmesi 

6- e sesinin tahtaya yazılması 

7- Havada sırada kum masasında ve tahtada yazılması, 

8- Deftere yazılması, 

9- Kontrol,  yardım  ve düzeltme 

10- Değerlendirme

Gösterilen resimlerden adında  e sesi olanları bulma Toplam 2 ders saati 

Söylenilen kelimede sesin geçip geçmediğini söyleme

Sesin geçtiği kelimelere kendilerinin örnekler vermesi

Bir dizi görsel arasından tanıtılan sesin geçtiği görseli bulma 

Gösterilen görselde sesin geçip geçmediğine karar verme 

Bu etkinlikler ile ilgili gözlem formu düzenleyerek işleyebilirsiniz. 

11- İlk okuma-yazma tablosuna işleme 

12- Öğrenci gözlem formlarını doldurma. 

13- Öğrenci çalışma dosyasına yapılan çalışma örneklerinden ekleyiniz. 

 

Ayrıca ilk iki grupta haftada en fazla 2, ikinci gruptan sonra ise haftada en fazla 3 ses öğretilmelidir. 

 

1.Grup Seslerle Okuma Metinleri   e, l, a, t E  L  A   T 

Ses grupları verildikten sonra önceki ses grupları ile beraber okuma metinleri  okunup yazılması ve  panolarda sergilenmesi öğrenmede daha kalıcılığı sağlayacaktır. 

Okuma metni 

At      At  Ata at,       Ela           at     Lale    at,        atla     Ata   Lale  Ela  el  ele     

 

Okuma Metinlerinin özellikleri 

İmla kurallarına uygun olarak hazırlanmalı                                    Anlamlı kelime ve hecelerden oluşması 

Metinlerin anlam bütünlüğü içinde öğrenci seviyesinde olması    Öğrenilen seslerden oluşması       

 

Öğretim İlkeleri 

Öğrenciye görelik   Bilinenden bilinmeyene   Yakından uzağa   Açıklık   Somuttan soyuta 

 

Öğrenme yöntemleri  Gösterip yaptırma   Sunuş yolu   Buluş yolu   Bireysel çalışma yolu  Bir bir öğrenme  Oyunla öğrenme    Dramatizasyon yolu ile öğrenem    Beyin fırtınası yoluyla öğrenme 

İşbirliğine dayalı(Kubaşık) öğrenme 

 

ZORUNLU TEMALAR 

Birey Ve Toplum   Atatürk   Değerlerimiz    Sağlık Ve Çevre 

SEÇMELİ TEMALAR 

Güzel Ülkem Türkiye    Yenilikler Ve Gelişmeler   Oyun Ve Spor    Dünyamız Ve Uzay 

Üretim –Tüketim Ve Verimlilik    Hayal Gücü Ve Gizemler   Eğitsel Ve Sosyal Etkinlikler 

Kurumlar Ve Sosyal Örgütler    Doğal Afetler    Güzel Sanatlar 

 

 Türkçe 1 Kitabında Seçilen Temalar 

Eğitsel Ve Sosyal Etkinlikler    Dünyamız Ve Uzay    Doğal Afetler   Oyun Ve Spor 

 

METİN İŞLEME 

A-Ön hazırlık         

B-Zihinsel hazırlık 

 

Ön bilgileri harekete geçirme         Anahtar kelimeler     Tahmin etme    Anlama 

 

A  Dinleme, okuma ve görsel okuma    

Dinleme    

Okuma     

Görsel okuma 

 

B Metni inceleme

Hikaye haritası çıkarma    

Söz varlığını geliştirme

Metin aracılığı ile öğrenme    

Günlük hayatla ilişkilendirme    

Diğer derslerle ilişkilendirme   

Araştırma 

 

Kendini ifade etme    Zihinden hazırlık    Konuşma, yazma, görsel sunu  Söz varlığını kullanma 

 

Kaçınılması gereken davranışlar 

Evet-hayır cevaplı sorular sorulmamalıdır. Toplu cevap istenmemelidir. Açık uçlu sorular sorulmalıdır. 

Okuma ve yazma çalışmalarında  anlamsız hece ve kelimeler üzerinde hiç durulmamalıdır. 

Hece tablosu kesinlikle kullanılmamalıdır. 

 

Değerlendirme  Çalışma kitabında verilen  boşlukları doldurma    Resimleri  anlatma     Resimleri yazı ile anlatma  Bulmacaları doldurma     Drama yapma 

 

Değerlendirme formları 

1-Yazma becerisi izleme formu    2-Sesleri kavramayı izleme formu 

3-Okuma becerisi izleme formu  4-İlkokuma-yazma öğretim sürecini değerlendirme  formu 

5-Dinleme kendini değerlendirme formu (282)  6- Konuşma kendini değerlendirme formu (283)

7-Okuma kendini değerlendirme formu(284)    8-Yazma kendini değerlendirme formu (285) 

Kontrol listesi (286)                                            Çalışma dosyası değerlendirme formu (287) 

Öğrencilerin okuduğu öykü kitaplarını izleme formu (288)   Duvara yapılacak grafikler 

Öğrencilere Tutturulması gereken dosyalar 

Kitap okuma dosyası    Şiir okuma dosyası 

 

Kitabın Adı:.................................. 

Kitabın Yazarı: ................................ 

Kitabın Konusu:............................................................................................................

Okumaya Başlama Tarihi: ..................................................... 

Okuma Bitiş Tarihi: ..................................................... 

Kitabı arkadaşıma tavsiye ederim/etmem. Çünkü: 

....................................................................................................................................